Açıklamada, kota talebinin neden gerekli olduğu, kota miktarının nasıl belirlendiği, talebin hangi ithalat işlemlerini kapsadığı ve kota dağıtımının nasıl yürütüldüğü gibi sorulara yanıt verildi.
İşte bakanlığın açıklaması;
Kota talebi neden gerekliydi?
Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre; İşlenmemiş altın ithalatı 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 200'ün üzerinde artarak 379,2 tona (20,4 milyar dolar), 2023 yılının ilk yedi ayında ise 320 ton (19,2 milyar dolar) civarına ulaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın yayımladığı ödemeler dengesi istatistiklerine göre: 2022 yılında 49,1 milyar dolar olan cari açığın 19,4 milyar doları (%39) net altın ithalatından kaynaklandı. 2023 yılının ilk 7 ayında cari açık 42,3 milyar dolar olurken, net altın ithalatı 17,7 milyar dolar ile açığın yüzde 42'sini oluşturdu.
Artan altın ithalatının cari denge üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak için işlenmemiş altın ithalatına yönelik tedbirlerin alınması gerekiyordu.
Ücret tutarı nasıl belirlendi?
İşlenmemiş altın ithalatının azaltılmasına yönelik çeşitli politika tedbirleri değerlendirilerek, hızlı ve etkili bir önlem olarak kota uygulanmasına karar verildi. Kota talebi 07.08.2023 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuş olup, aylık kota miktarı 12 ton olarak belirlenmiş olup bu tutar, uzun vadeli aylık ortalama 8 ton işlenmemiş altın ithalatının 1,5 katı olacaktır.
Kota talebi hangi ithalat işlemlerini kapsıyor?
Kambiyo mevzuatına uygun işlenmemiş altının ithalatı Bakanlığımızca yetkilendirilmiş kıymetli maden aracı kuruluşları aracılığıyla yapılabileceğinden bu şirketlerin yaptığı ithalat işlemlerinde bu kota geçerlidir. İşlenmemiş altın, yalnızca Kıymetli Madenlere ilişkin aracı kurumu bulunmayan kişiler tarafından Dahilde İşleme Rejimi (DIR) kapsamında ithal edilebilmekte olup, DIR kapsamında yapılan işlenmemiş altın ithalatı kota uygulaması dışında tutulmaktadır.
Hisse dağıtımı nasıl gerçekleşti?
Aylık kota tutarının dağıtımında belirleyici kriter, kıymetli maden aracı kuruluşlarının Ocak 2022-Temmuz 2023 tarihleri arasında gerçekleştirdiği ve kota uygulama kapsamına giren işlenmemiş altın ithalatı miktarı olup, dağıtım 2020 yılı Ocak ayına kadar gerçekleştirilmektedir. objektif ve hedefli bir şekilde ortaya çıkıyor. kurallara dayalı bir temel. Ayrıca, söz konusu dönemde kota kapsamında ham altın ithal etmeyen, ancak kotaya başvurduktan sonra ithal etmek isteyen firmalara da karşılık tutarı ayrıldı.
Kontenjan başvuru sürecinde ne gibi değişiklikler yapıldı?
Kota başvuru sürecinde, kıymetli maden aracı kurumu olmayan mücevherat ihracatçısı firmaların, uluslararası pazarlarda hammaddeye sınırlı erişim ve yüksek fiyat marjları nedeniyle sorun yaşadıkları Bakanlığımıza iletildi. Sorunların giderilmesi amacıyla kotanın bir kısmı bankalar aracılığıyla sadece mücevher ihracatçılarına tahsis edildi. Böylece mücevher ihracatçılarının ilgili bankalara başvurarak ihracat işlemlerini DİR dışında belgelendirerek ihracat miktarına göre işlenmemiş altın satın almalarına olanak tanındı.
Sonraki dönemde sektörle yapılan toplantılarda dile getirilen sorunlar, Bakanlığımızdan gelen talep ve geri bildirimler sonrasında kota dağıtımında kıymetli maden aracı kurumların payı azaltılmış ve mücevher ihracatçılarına satış için ayrılan kota yeniden düzenlenmiştir. Uluslararası piyasalarda fiyat marjlarının düşürülmesi ve uygulamanın etkinliğinin artırılması amacıyla artırılmıştır. Ayrıca, imalatçı ve ihracatçıların hammadde ihtiyaçlarının daha büyük ölçekte karşılanması amacıyla kotanın bir kısmı Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kuyumculuk işletmelerine satılmak üzere iki kamu bankasına tahsis edildi.
Mevcut durumda; aylık minimum 12 ton işlenmemiş altın ithalat eşiği yaklaşık olarak; %251'i mücevher ihracatçılarına, %381'i mücevher işletmelerine satılıyor. 2022 ve 2023 yıllarında kota uygulaması kapsamında ham altın ithal eden kıymetli maden aracı kuruluşlarına yüzde 33 oranında, 2022 ve 2023 yıllarında ithalat yapmamış kıymetli maden aracı kuruluşlarına ise yüzde 4 oranında karşılık ayrılmıştır. Ocak 2022 – Temmuz 2023 dönemi ancak uygulama tarafından konuşlandırıldıktan sonra içe aktarmak istiyorum.
Kota talebi etkili oldu mu?
TÜİK verilerine göre, kota uygulamasının başladığı Ağustos 2023'ten yıl sonuna kadar işlenmemiş altın ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,2 milyar dolar azalarak 10,3 milyar dolara gerileyerek yüzde 32,7 oranında azaldı. niceliksel olarak 169,6 tona ulaştı.
İşlenmemiş altın ithalatı 2024 yılının ilk iki ayında geçen yılın aynı dönemine göre 6,8 milyar dolar azalarak 2,1 milyar dolara geriledi. Bu dönemde işlenmemiş altın ithalatı miktarsal olarak %77,9 oranında azalarak 33,1 tona geriledi.
Şubat 2024 itibarıyla 12 aylık kümülatif cari açık 31,8 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Önümüzdeki dönemde cari dengedeki iyileşmenin devam etmesi beklenirken, altın dengesinin bu görünüme olumlu katkı sağlamaya devam edeceği değerlendiriliyor. Bu bağlamda kota uygulamasının işlenmemiş altın ithalatını sınırlayarak cari dengeyi olumlu yönde etkilediği görülüyor.
Kotaların uygulanması nasıl gerçekleştirilecek?
Bakanlığımızca kota uygulamaları yakından takip edilerek, kıymetli maden aracı kurumları, mücevher ihracatçıları ve mücevherat işletmelerinin ihtiyaçlarının karşılanması ve piyasadaki fiyat marjlarının düşürülmesi amacıyla kota tahsisleri arasında, karşılaşılan sorunların en aza indirilmesi amacıyla transferler yapılmaktadır. sektör ve vatandaşlar. Nitekim bu uygulamalar sonucunda sektörün hammaddeye erişimi artmış, fiyat marjları daralmıştır.
Bakanlığımız önümüzdeki dönemde de sektörün hammadde ihtiyacına ve ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerde bulunan sektör oyuncularının işlenmemiş altına erişiminin artırılmasına öncelik verecek, uygulamayı yakından takip etmeye ve gerekli tedbirleri ivedilikle almaya devam edecektir. .